Geduld..

  Geduld

Als je geduld hebt, zul je het hier wellicht verliezen.

Als je het niet hebt, kan je het hier leren.          

Maandag naar Konchi. Na een stevig gesprek vorige week, komen de chauffeur en dental assistant Feyisa, zoals destijds afgesproken eindelijk om 8 uur aanzetten en kunnen we na het inladen 10 min later op weg. Door de regen, veel modder, in Konchi zitten de patiënten al te wachten. Gutu is vandaag weer mijn nurse, hij blijft stug, als je hem complimenteert ontdooit hij even, maar dat is echt maar heel even. Probleem is dat hij nog nooit een voortgangs- of functioneringsgesprek heeft gehad, en dat kennen ze in Ethiopië  wel, maar Sr Harshini niet. Dus ze weten niet van elkaar wat de wederzijdse verwachtingen zijn. Geen waardering, geen feedback, niet bevorderlijk voor attitude en inzet. Met beiden heb ik, ieder apart maar met name aan de Sr, toch de suggestie gegeven. Afwachten maar. Na 20 patiënten zwoegen, ben ik doodmoe van die man. Ik kan er niet achterkomen wat zijn leerstijl is, of dat het alleen verzet is. Interessant voor hem en mij, en heel instructief was een 40-jarige patiënt met hoest sinds een paar dagen en kortademig. Bij doorvragen was er ook bloed opgehoest. Zichtbaar kortademig, koorts, zeer snelle ademhaling, lage bloeddruk en een sterk vergroot hart met geruis doen het ergste vermoede: bacteriële endocarditis, met bacteriën op de hartklep, waardoor de zaak snel verergerd. Dat vond hij wel interessant. Deze patiënt meteen doorgestuurd naar het ziekenhuis, maar hij zal wel doorverwezen moeten worden naar Addis, als hij het kan betalen…      

poster over onchocerciasis, een wormziekte
die begint met jeuk, zwellingen en later blindheid

Op de terugweg uitgestapt bij de universiteit, naar de Vice-President Eba Meijena, die Rotary Doctors wil hebben voor onderwijs en straks in de nieuwe kliniek. De vraag is duidelijk, de achtergrond niet helemaal, of helemaal niet: de nieuwe kliniek wordt gebouwd door het ministerie van gezondheid, en de universiteit, ministerie van onderwijs, wil het gebruiken voor opleiding. Daarom weet niemand wanneer het klaar is. Eba zegt dat hij al apparatuur aan het bestellen is, maar als het ziekenhuis van een ander ministerie is, dat geen haast heeft (of geen geld) met de afbouw, is dat wat voorbarig. De specialisten van Rotary Doctors moeten toch weten wanneer ze kunnen werken, waar, en met welke apparatuur. Afgesproken met Eba komende vrijdag om 7 uur ‘s morgens naar Gimbi  ( 85 km westelijker) te rijden waar de universiteit ook een afdeling heeft, en op de terugweg het ziekenhuis in aanbouw te bezoeken. Ik ben benieuwd.

Met taxibusje level 2, zeg maar 2^e klas, evenveel passagiers als zitplaatsen, van de universiteit naar huis voor 2 ½ Birr, 10 eurocent voor de 8 km. Tesfaye geeft ’s avonds aan dat  het niet soepel tussen beide ministeries loopt.

Dinsdag moet Tesfaye naar een begrafenis, waar meer abba’s naar toe moeten, in Konchi. Het gaat om de overleden vader van een van de abba’s, een gewaardeerde man. Hier wordt dezelfde dag of eventueel de volgende dag begraven. In Ariajawi aangekomen horen we dat het voltallige personeel naar die begrafenis wil om half elf, leuk als je dat dan pas hoort. Die abba zijn vader komt uit Ariajawi.  We konden nog net 4 patiënten zien voor de groep weggebracht werd door onze chauffeur, anders waren ze meteen om kwart voor negen weggegaan, te voet, 2 uur lopen.  

koffie in Ariajawi



nurses in Ariajawi

Dus ruim 2 uur geduldig zitten te niksen, ik heb maar mijn tropical diseases boek bestudeerd. Eén armoedig uitziende vrouw van ongeveer 50 had een verlittekend rechter hoornvlies, en nu zag ze links ook minder, door staar, was dus maatschappelijk bijna blind. Deze week is er in de kliniek in Guta Abakuna een oogarts. Die zet er voor een vriendenprijs van 500 Birr een nieuwe lens in na vacuümextractie van de oude. Dus voor € 23 euro gaat er weer een wereld voor haar open. Dat heb ik maar gesponsord. Later blijkt dat ze niet gegaan is, jammer voor haar..

 ’s Middags naar het Rode Kruis, die hadden aangegeven een gesprek met ons te willen. Naast een provinciaal kantoor, werkgebied 1.500.00 mensen, hebben ze een kliniekje in de stad, met 3 bedden. Maar ze denken dat we Sinterklaas zijn, ze willen een extra ambulance, een gebouw voor een apotheek bij hun kliniek, en regelmatig een tandarts, een huisarts voor consultaties, een oogarts, en eventueel een plastisch chirurgisch team voor lip- en gehemeltespleten. Het kan niet op.  Ik denk dat het Rode Kruis vooral voor rampen, basale voorzieningen als schoon drinkwater, en de armen in verafgelegen gebieden moet zijn. Concurrentie ligt op de loer, naast onze partner NCS, het ziekenhuis en de Wollega University  komt nu ook het Rode Kruis met verzoeken. Duidelijk uitgelegd dat Rotary een vocational service biedt met vrijwilligers en geen grote zakken geld heeft. Misschien het Nederlandse Rode kruis aanschrijven, en dat wij die aanvraag ondersteunen ?  De kliniek bezocht, deze heeft veel kwaliteit, een prima lab, en gemotiveerde medewerkers; de health officer spreekt voortreffelijk Engels ! De ins en outs met Thom en Tesfaye besproken. ’s Avonds op de BBC TV natuurlijk de Amerikaanse presidentsverkiezingen gevolgd.

Woensdag naar Derge. Op tijd weg, daar hadden de nurses niet op gerekend, die kwamen pas een kwartier later aan. Leuk spreekuur gehad, gemotiveerd, leergierig, wat een verschil met Konchi. Ze hadden een paar moeilijke patiënten terugbesteld, eigenlijk allemaal met gewrichtsklachten, maar zeer divers. Eerst heet alles rheumatism, maar met deze patiënten kregen ze en prachtige klinische les: diverse keren ging het om secundaire gewrichtsklachten, bv tgv infecties in de darmen, een SOA, waarschijnlijk een HIV patiënt, en mogelijk een met gewrichts-TBC. Leerzaam voor hen, maar niet minder voor mij, dit soort gewrichtsklachten zag ik in Nederland eigenlijk nooit. Maar door beperkte lab-mogelijkheden, mn de moderne technieken zijn hier natuurlijk niet, is het een leuke puzzel.  Ook hier een staarpatiënte gesponsord, gaat morgen naar Guta. (Ook al niet opkomen dagen.) De tandarts had het hier weer druk, en zelfs kwamen de eerste patiënten voor schoonmaken van aanslag. Maar dan moeten ze wel blijven poetsen!  We lopen meestal voor de lunch heen en weer naar ons huis, een kwartier, je krijgt dan een hele rits kinderen aan je hand, geweldig leuk !  Ze vinden het leuk contact te maken, maar andere kinderen vragen alleen om money money.

Iemand in de medische sector wordt al snel interessant gevonden. Maar sommigen willen er dan ook graag bijhoren. Onze chauffeur, zonder enige medische achtergrond, wil dus bij de tandarts kiezen trekken, met een flauwgevallen meisje bemoeit hij zich onkundig, maar uitleg dat dit niet de bedoeling is, komt niet aan. Nog maar een paar keer geduldig uitleg geven. Als je niet opgeleid en gecertificeerd bent, mag je ook in Ethiopië dit soort zaken niet uitvoeren.

De antwoorden die ik van de ziekenhuisdirecteur zou krijgen, zijn er nog niet, ik mail hem ter herinnering, somber voorgevoel.

Donderdag naar Guta Abakuna. In een hal zitten 20 mensen op een rij, ze krijgen allemaal oogdruppels voor pupilverwijding, ze worden eerst onderzocht, compleet met spleetlamp en fundoscopie,  voordat straks de oogarts de staaroperaties doet.   

voorbereiding oogarts



Heel veel familie eromheen en  dan zie je de eerste richting OK gaan, aan de stok achter iemand aanlopend. Ik zie enkele terugbestelde patiënten, maar mijn maag protesteert heftig ( niet daarom..) en krijg koude rillingen, en even later komt alles eruit, ik moet me terug laten brengen, en kruip rillend mijn bed in. Tegen 9 uur ’s avonds gaat het een stuk beter, en na een douche en een kopje thee lijkt het wat. Morgenochtend wordt ik om zeven uur opgehaald…

Vrijdag, om 6.15 fris en dus ook weer vrolijk wakker, nergens last van, een kopje thee, en ik durf op pad, en dat gaat goed. Tegen 9 uur in Gimbi, waar in een grote hal met honderden studenten, èn scholieren, de presentatie gaat gebeuren. In Gimbi zijn de sociale wetenschappen, geografie enz van Wollega University ondergebracht en is er ook een campus. Eerst wat inleidingen, waarin ik, ook zittend op het podium, nog wordt genoemd en bedankt wordt voor mijn komst en inspanningen.

Dan wordt aan de beste leerling van een basisschool ( 12 klassen vanaf 5 jaar) een boek en een oorkonde uitgereikt onder gejuich van de klasgenootjes. Dat wordt gedaan om de onderlinge competitie te bevorderen, en natuurlijk reclame voor de universiteit. Glunderende gezichten. Dan wordt van elke richting de beste student naar voren geroepen voor dezelfde ceremonie. Tussendoor is er muziek van een Ethiopisch lokaal bandje met eigentijdse muziek, de zanger gaat de zaal in, veel geklap. Traditionele koffie voor de podiumzitters, en popcorn en cake worden in de zaal uitgedeeld. Dan nog een intervieuwtje met de lokale krant en gaan we terug naar Nekemte. 

Langs de weg vaak lange slierten scholieren in uniform. Vlak daarvoor bezoeken we het nieuwe, in aanbouw zijnde referal hospital, dat eigenlijk het academisch ziekenhuis moet worden.  Het krijgt 2 verdiepingen 45 kamers, 245 bedden. Electra, loodgieterswerk en airco voor operatie- en verloskamers schiet aardig op, toiletten worden betegeld, opmerkelijk veel vrouwen werken er, ze zetten de tegels er strak in, de muren zijn heel behoorlijk gestukadoord. Het zou volgens de aannemer die ons rondleidt, over 6 maanden klaar kunnen zijn.

Eba  zal proberen komende woensdag een afspraak te regelen tussen de regionale en zone vertegenwoordigers van het ministerie van gezondheid, Wollega University en ik namens Rotary Doctors, om de mogelijkheden voor onze specialisten zo snel mogelijk te inventariseren.

Ik ben op tijd terug voor de afspraak om 3 uur bij de ziekenhuisdirecteur. Nog steeds geen email met antwoorden van hem. Als ik er kom is hij niet op kantoor, en bel hem na een kwartiertje maar, waarna hij sms’t dat hij druk is en me zal bellen. Ik wil toch nog een paar verwezen patiënten opzoeken, dus ik kom de tijd wel door. Maar dat lukt dus niet. Administratief is het een zooi. Mensen weten eigenlijk nooit hun geboortedatum, en je naam kan, als je nooit bent geregistreerd of niet kunt schrijven, door anderen dus op diverse manieren worden geschreven. Dus krijg je in het ziekenhuis sinds dit jaar bij inschrijving een patiëntennummer en een kaartje met dat nummer, dat ze vaak verliezen, dus dan is je dossier nooit meer te vinden. Als ik een patiënt zonder nummer wil opzoeken, moet ik proberen bij de opname op de precieze datum van opname de vergelijkbare naam die ik heb opgeschreven, te vinden, en dan nog op welke afdeling. Op een afdeling hebben ze alleen de status van de opgenomen patiënten. Geen lijst, ook geen lijst met ontslagen patiënten. Dus ik kan geen patiënt terugvinden. Het ziekenhuis heeft naast een drukke menigte een witte vloed aan jassen die voornamelijk niets doen, staan te bellen. Het zijn allemaal studenten van particuliere opleidingen zoals labpersoneel, nurses, apothekersassistenten ed. , maar niet één van de universiteit: de particuliere instituten betalen de staf om hen hier te laten leren ( de studenten zelf dus), een extraatje in de achterzak. De universiteit wil dit bedrag niet betalen dus werken hier geen studenten van de universiteit, maar in andere ziekenhuizen, hoever weg dan ook. Daarom moet dat referal ziekenhuis maar snel gereed komen. Meijena had al vele onderhandelingen met Nekemte Hospital, maar heeft geen goed woord over voor de staf, het ziekenhuis, de organisatie, laat staan voor de behandeling. Ik kan dat na 2 bezoeken wel ondersteunen. Om 4 uur bel ik geduldig  Tamene nog maar eens, geen gehoor. Ik SMS dat hij maar een afspraak moet maken na de gevraagde antwoorden te hebben gemaild.  Als ik weg ga, worden net 2 overleden patiënten door de entree naar buiten gebracht, de een wordt in lakens in een laadbak gelegd, de ander in extra plastic  gewikkeld op het bagagerek bovenop een busje. Een laatste thuisreis....

tot mails

Dick