een week Nekemte, veel info en veel wachten

Zondag 5 mei, bevrijdingsdag in Nederland

Na een eerste toch wat onrustige nacht, een bed met een diepe kuil, veel natuurlijke maar harde geluiden (krekels, honden) ga ik met Abba Tesfaye mee naar Guta Abakuna waar hij vroeger pastoor was. Nu is hij directeur van de Kidane Myeret school, aan de rand van de stad, met ruim 1600 leerlingen, waarover later meer. Het is hier Pasen, dan is het echt feest, zoals gisteren al te merken aan de vele schapen die worden gekocht voor het paasfeest, en de kippen voor de minder bedeelden. Kinderen hebben nieuwe kleren, zo niet dan zijn  ze schoner dan anders. Alle leeftijden in de kerk, ook veel jongeren. Buiten staat een groep zich in te zingen. Veel ritme, veel herhaling en een best volume, een trommel begeleidt ze. De kerk loopt helemaal vol, elke bank dikt nog een paar keer in, alle raampjes staan open maar het wordt steeds benauwder. Er zijn 25 eerste communicanten, 12-20 jaar oud.  Eerste communie doen ze hier “als je het onderscheid tussen goed en kwaad kent en je eraan houdt”, zo heet het. Dan begint een leek met een soort litanie van 20 minuten, met een enorme stem, bijna schreeuwen, en in een hoog tempo, ik versta er natuurlijk niets van. De dienst zal 1 ½ uur gaan duren. Dan valt het koor in, dezelfde dreun als buiten, maar binnen oorverdovend. Elke keer als er weer gezongen wordt dezelfde dreun, volume en verdoofde oren. Het moet na de lezingen zijn als er 15 ouderstellen met hun pasgeboren baby’s naar voren komen, in een halve cirkel rond het altaar. De tientallen kinderen die op de trappen zaten en mij, faranji, (foreigner) maar zaten aan te staren, moesten plaats maken.  Ze werden gedoopt, er werd weer gezongen. De tijd gaat verder. Dan komen er 12 stellen naar voren, ze trouwen nu voor de kerk, ze wonen soms al 15-20 jaar samen, met grote kinderen. Weer wordt er gezongen, er is 2  ½ uur voorbij, het is stik benauwd, lijkt wel of ik onderuit ga, ik heb het wel gezien en gehoord. Door de volle kerk eruit, eindelijk frisse lucht. Twee Italiaanse zusters die ik nog ken van de vorige keer uit het health center, overkwam  hetzelfde. Buiten staan tientallen kinderen, de jongetjes doen een plas, er hangt een zwerver rond, naast de ingang staan stokken en speren, wandelstokken hangen aan een balk.  Geen wapens in  de kerk. De luidspreker buiten achtervolgt je nog lang met de gezangen.

Dan ga ik met de zusters naar de kliniek van Guta Abakuna, met Italiaanse sponsors, waar ik eerder al heb gewerkt, de tandarts-equipment van RDN wordt daar de health officer elke woensdag middag gebruikt en ziet er prima uit. Zuster Nevis legt allemaal stapeltjes kinderkleren klaar, vanmiddag krijgt ze 10 kleine kinderen en peuters, waarmee ze om 5 uur morgenochtend naar Addis gaat; ze komen vanmiddag, gaan uitgebreid in bad en slapen in de kliniek, en krijgen de schone kleertjes aan. De ouders kunnen de kinderen op dat vroege uur niet brengen, het is nog stikdonker en ze komen dan te laat. Ze worden geopereerd in Black Lion Hospital in Addis, klompvoetjes , een open ruggetje, een oogtumor ?

Over 2 weken gaan 4 vrouwen vanuit Gute Abakuna met een blaas-vagina fistel naar Addis , naar de Hamlin Fistula clinic, zie www.hamlinfistula.org  waar ook Nederlandse Inner Wheel clubs aan bijdragen. Er is een sponsor voor vervoer- en verblijfkosten, de operatie wordt door de organisatie betaald.  Sr Nevis is de grote organisator van het aanmelden, verzamelen en transport van de patiënten.

Het is tegen 4 uur als we terugkomen, even rust in de bloemrijke tuin. De bougainvillea en hibiscus staan volop in bloei, veel vogels, sunbirds met hun lange spitse kromme snavel, nectar zoekend, zwart met metaalglans of een mooie gele borst/buik, brilvogeltjes  (white eyes), allerlei scharrelende vogeltjes als blauwfazantjes, en in de bomen de ibissen, raven ( oa diksnavel-), en daarboven cirkelend  de zwarte wouw, arenden en haviken, en de gieren rond het slachthuis; volgende keer toch maar mijn kijker meenemen (kon er niet meer bij..)

Eind van de middag en ’s nachts is er vaak een forse regenbui, soms met knetterend onweer, maar het kan ook urenlang pijpenstelen regenen.  Het klettert op het zinken golfplaten dak. De oorpluggen die ik heb meegenomen bewijzen soms hun dienst, maar oorverdovend lawaai kunnen ze niet tegenhouden. De bevolking is blij met deze hevige regens, het was veel langer dan normaal droog, en ze ploegen en zaaien nu van de heel vroege ochtend tot het echt donker is: 2 ossen met een houten ploeg van een kromme boom met zijtak; daaraan zit een scherp stalen 3-hoekige ploeg. Er wordt veel samengewerkt, 3 boeren achter /naast elkaar.

Maandag dan toch een afspraak geforceerd met de secr.general van NCS, alhoewel het kantoor dicht is. In algemene termen gesproken over het project. Daarbij de noodzaak de nurses de kans te geven van diploma niveau naar degree niveau te gaan. In het budget heb ik daar ruimte voor gemaakt. ’s Middags naar Konchi, Tesfaye ging er zijn moeder bezoeken, en ik ging even bij de zusters langs, en de kliniek, die zo ontzettend nodig moet worden opgeschaald tot health center, vandaag is het podoniose-dag, de elefantiasispatiënten worden gezien voor de wekelijkse behandeling.

’s Middags mijn flatscreen geïnstalleerd aan de computer van Tesfaye, wat een contrast met het grauwgroen op zwarte scherm daarvoor. Hij herkent mensen op de foto’s weer !

Dinsdag om even over 8 opgehaald door Eba Meijena, de vice president van de universiteit. Daar maak ik kennis met Ebisa Woyessa, het nieuwe hoofd van de medische faculteit, de vorige is opzij gezet, geen output en teveel vriendjes een baan bezorgd. Ook de dean is erbij. Wederzijdse wensen, verwachtingen en mogelijkheden heel prettig besproken. Het nieuwe referal ziekenhuis schiet nog niet zo op. Ik heb duidelijk gemaakt dat RDN vocational service geeft, het sturen van  medische vakdocenten, dus geen gebouwen of inventaris. Ze zijn nu gestart met de artsenopleiding en een verloskundigen opleiding. Voor het ziekenhuis met straks 1000 bedden hebben ze specialisten nodig, er zijn er hier weinig, de meesten blijven hangen in de VS. De staf van de medische faculteit bestaat eigenlijk alleen maar uit GP’s, basisartsen met een kopstudie, medisch of management.  We stemmen goed af, en bezoeken het nieuwe ziekenhuis; ik vind niet dat het de laatste 5 maanden erg is opgeschoten.

Het hangt af van wat de aannemer binnenkrijgt om zijn mensen weer te laten werken. Deze dinsdag is er zelfs niemand behalve de bewakers. Later hoor ik van de directeur van het Oromia Health Bureau in Addis, Mr Shallo dat de planning nu toch juli 2014 wordt…,

Eind van de middag naar de Zonal Health Officer, altijd handig deze functionaris goed te kennen. Hij weet van de hoed en de rand, kent iedereen en kan veel nuttige informatie geven over  het systeem, de opleidingen, het aantal health centers, nurses, verloskundigen en Heallth Extension Workers, die de dorpen ingaan voor vaccinaties, gezondheidsvoorlichting, pre-natale zorg en fysiologische bevallingen. Maar dan moeten ze wel een goede triage  kunnen maken welke  zwangeren een verhoogd risico hebben. Ook ivm het samenwerkingsproject van Nederland en Ehiopië om in dit gebied de moedersterfte terug te dringen is de taak en kwaliteit van de HEW’er erg belangrijk. Daarom zou de nascholing wel wat verbeterd moeten worden, en kijken wat het aanbod van Mango e/o RDN daarin zou kunnen zijn. 

Woensdagmorgen gesprek met het hoofd van het Nekemte College for Health Science, Mr Dheresa, over de opleidingen die hij geeft, en mn over de inhoud van de opleiding tot verloskundige. Diploma-nurses kunnen instromen, er zijn veel werkloze nurses omdat het aantal opgeleide nurses de laatste jaren was doorgeschoten, deze opleiding is nu maar stilgelegd.  Er zijn nu 192 verloskundigen in de opleiding, met 7 leraren, senior verloskundigen met verschillende opleidingen. Helaas is er niet altijd continuïteit, bij een beter aanbod mn in de regio waar de familie woont zijn ze ook zo weer weg. Zij hebben 4 skills lab lokalen, waarvan de meest geoutilleerde mij getoond wordt door het hoofd van het docententeam. Maar de leermiddelen, bv fantomen ( een kunst-onderlijf van een zwangere met daarin verstopt een foetus in een of andere houding, waar de student de ligging van mag bepalen), of  beademingsset voor de pasgeborenen, zijn maar zeer beperkt beschikbaar, onvoorstelbaar dat je daar 192 mensen mee moet opleiden.

De colleges en skills lab duren 9 maanden, aansluitend 4 maanden praktijk, maar zijn daar ervaren opleiders ? Hier zouden ze graag buitenlandse gastdocenten willen hebben. Ik bezoek elk hoekje en inventariseer het nodige op het skillslab.

Helaas geeft het college geen enkele nascholingscursus voor verloskundigen. De directeur is daarin erg passief, hij wil het wel proberen te organiseren als er vraag naar is, maar geld en zo… Mango project kan daarin wel steun verlenen, continue educatie is een must, zeker bij een poging  de moedersterfte omlaag te brengen. Kan RDN dan verloskundigen en dokters regelen  ?

Donderdag weer overleg met Solomon, eigenlijk is het wachten dus op Zekarias, die nu pas het weekend hier aankomt. Rapporten gemaakt, naar de stad gelopen en naar het ziekenhuis, waar niet één specialist aanwezig is sinds 2 maanden: ze zitten allemaal in de gevangenis, ze besteedden heel veel tijd in hun privéklinieken in de tijd van de baas ! Ook hier zijn GP’s met kopstudie aan het werk, de een doet kleine operaties, zet fracturen, de ander doet de keizersneden. Het laatste ½ jaar al 14 gevallen van moedersterfte en bijna 60 dode baby’s, koude rillingen. Vorige keer had de universiteitsleiding al kritiek hierop geleverd, maar ze hebben er niets te zeggen. De enige maatregel die de universiteit kon nemen, was: geen coassistenten meer daar naartoe.

Ook overleg gehad met Mekkonen, de man op NCS die de water- vrouwen-  en genderprojecten aanstuurt. Er zijn verschillende projecten in aanvraag, we gaan op zoek naar een geschikt project voor Wandelen voor Water. Hij zal er twee naar mij mailen, als hij ze in een bruikbare vorm gegoten heeft.

Vrijdag naar Engender Health, google er naar, met projecten op het gebied van vrouwenemancipatie, anticonceptie, HIV-preventie  en met name voorlichting aan jonge meisjes. Hun programma  uit de VS steunt ook de Health Extension Workers. Zaterdag naar de dovenschool, hun audiometer is 3 jaar niet meer gecontroleerd. Een zak met 20 hoortoestellen ligt daarbij. Doen ze het nog ? allemaal oud  analoog spul, dat niet meer te repareren of af te stellen valt. Een paar weken een audioloog met hoortoestellen zou denk ik veel kunnen doen.