bezoek aan het ziekenhuis, en nog even verder reizen..

ik ben vergeten te schrijven over mijn bezoek aan het ziekenhuis, het referal hospital in Nekemte. het krioelt er van de mensen, er zijn 500-600 poli patienten per dag de meeste zonder afspraak + echte spoedgevallen. er zijn 130 bedden, en een adherentiegebied van op papier 2.500.000 patienten, maar in werkelijkheid veel meer. een tiental kleinere ziekenhuisjes verwijzen hier naar toe, in die 10 kleinere zijn één chirurg en één gynaecoloog, 9 hebben geen specialist of dokter, en in Nekemte zelf zijn er één chirurg,één orthopaed,één kinderarts, één gynaecoloog, één oogarts en één kiezentrekker. de rest zijn nurses en  health officers, een soort HBO dokter. Er wordt 5 km west van de stad een nieuw ziekenhuis gebouwd (duurt nog wel een jaar) dat straks ook de coassistenten moet opleiden, nu nog even hier. Alle specialismen zijn van harte welkom, maar of er voldoende matgeriaal is of diagnostiche mogelijkheden, blijft de vraag.
Vanochtend hier groot overleg met de staf, de leiding van de 5 bezochte klinieken, en Henk van Stokkom, een sponsor-intermediair. er gaat nogal wat veranderen. de staat trekt de touwtjes strakker aan, geeft minder vergunningen en jaagt daarmee zeker mensen het land uit, er zijn al diverse nonnen die in klinieken werken, vertrokken, hun werkvergunning werd niet verlengd. ook moet er nu belasting betaald worden door klinieken die nb niet door de overheid gefinancierd worden, als die leegkomen, doen de overheid er zelf niets mee, dus de patienten moeten zich maar organiseren !
ons definitieve voorstel binnen de richtlijnen van de regering is nu klaar, met begroting. vooral niet teveel overheadkosten anders wordt het zeker afgekeurd, en krijgen we geen werkvergunning.

woensdag ga ik naar Dembidolo, vervoer is geregeld, ik ben benieuwd
sterkte in het koude Nederland, zal ik nog maar even blijven ?

Dick

weer veel ervaringen..

Vrijdag gewerkt aan het definitieve voorstel, dat NCS bij de regering moet indienen met begroting; dan pas kan je een license, een werkvergunning aanvragen, je mag niet teveel overhead-kosten hebben, maar dat zal wel lukken.  Vrijdagavond weer gegeten bij de bisschop; zijn dak moet worden gerepareerd, opgekrikt, hij schrikt er niet voor terug om met een steile ladder het dak op te gaan. Zijn bouwkundige adviezen klinken heel goed, misschien wel bouwpastoor geweest. ’s Avonds weer verslagen gemaakt.

Zaterdag ben ik naar een dovenschool geweest met Marc, de financiële adviseur, VSO vrijwilliger. De school is vlak bij zijn huis aan de rand van de achterbuurt. Een heel enthousiaste projectleidster Salaem,  158 kinderen. Dove kinderen andere kinderen met een handicap zijn outcasts hier, hun scholen worden niet betaald, alle andere scholen wel. Een Zweedse lutherse kerk sponsort het geheel. Het ziet er niet uit, héél vies en verouderd, maar over een half jaar is de nieuwbouw een km verderop klaar, dus schilderen heeft nu geen zin meer. Naast gebarentaallessen, 10 leraren voor de 158 kinderen, een computerlokaal met typeles,  ook sociale begeleiding. Er zijn  vandaag maar 20 kinderen, het is vakantietijd, de kinderen komen soms wel van 200 km verder, in hun dorp zijn ze ook outcast. Marc is enthousiast volleyballer en geeft ze les, heeft video’s gedownload met smash , set up en  service die enthousiast bekeken worden. Eerst mochten ze niet aan schooltoernooien deelnemen, nu voor het eerst en ze hebben een paar wedstrijden gewonnen. Als we binnen komen begroeten de kinderen ons met 2 handen omhoog alle vingers gestrekt ! Volleybalgroet !  een 82 jarige Engelse audiologe komt elk jaar langs mn voor de nieuwe kinderen, de dichtstbijzijnde KNO arts zit in Addis.  ’s Avonds bij hem gegeten met 2 andere VSO vrijwilligsters uit Engeland en Ierland, en in het pikkedonker naar huis.

Zondagmorgen vroeg naar de universiteit, met oa Henk van Stokkom en Marc, we worden ontvangen door de rector magn Fekadu, er is een presentatie over de samenwerking met de andere instellingen. Het is eigenlijk een verzameling MBO- HBO- en universitaire opleidingen,  veterinair, medisch, technisch van laborant tot arts of veearts, van automonteur tot high tech specialist. Ik overhandig namens Rotary Doctors de mooie studiemicroscoop, waarna een lunch en rondleiding op het uitgestrekte terrein waar een campus voor de 12.000 studenten wordt gebouwd. Er is een bibliotheek en de E-library is bijna klaar. ‘s Avonds met Henk het verdere programma besproken, hij wil dat ik toch nog in Dembidolo ga kijken, weer 300 km zuidwestelijker, lager, heter, meer oerwoud en malaria, waar ook NCS een aantal posten heeft, en de universiteit ook projecten heeft, mn veeteelt. Een auto van de Universiteit brengt me weg.

Morgenvroeg verder overleg, nu een biertje

Groetjes Dick

kinderklasje van zeer arme ouders die toch een kans krijgen, ze zongen een leuk liedje 

gehandicapten krijgen naailes, zodat ze toch een boetrahm kunnen verdienen

blije kinderen langs de straat, "how are you, faaranji "

het team van Ariajawi

geen bijschrift nodig..

orthopaedische schoenen voor de podoconiose- elefantiasispatiënten

plaatjes..

Ethiopië is het land van de koffie, traditioneel geroosterd, gemaakt en geschonken in traditie

Sr Hashini uit Konchi, trots bij haar wat armoedige verloskamer

een prachtig land en aardige mensen, en nog mooi weer ook !

Elke dag zon, bijna strakblauw, wel heiig in de verte. 20-25 graden, een wat frisse nacht. Op ruim 2200 meter is het goed toeven. Het heeft hier nu 4 maanden nauwelijks geregend. De regentijd is van maart tot begin oktober, dan elke dag mn in de avond forse buien. Er zijn hier in de buurt een paar stuwdammen aangelegd, zodat er altijd water is, tenzij de leiding weer eens defect is. Maar de meeste pompen hebben alleen de laatste maand wat last van de lange regenvrije periode. De bomen zijn groen, de korenvelden geel, kaal en dor, de koeien en geiten lopen nu vrij rond. Boven de stad cirkelen gieren en wouwen, af en toe een havik ertussen. Vooral rond de plaatsen waar het slagersgilde haar afval deponeert loeren de gieren naar een verse hap. Natuurlijk laten ook de honden van zich weten.

Het straatbeeld wordt gedomineerd door veel mensen, in schoolpauzes ineens veel jonge mensen in schooluniformen, de meeste zien er zeer verzorgd uit. In groot contrast met de vaak oudere mensen die van ver naar de stad komen, met grote takkenbossen sjouwend; als je de stad uitrijdt zie je ze na 15 km nog, dat is nog even lopen in dit heuvelachtig terrein. Ezelkarren met gammele wielen brengen oogst en hout naar de stad. In de stad de talloze blauwwitte taxi’s, de meeste namaak Vespa 3-wielers voor 2 klanten, die je voor 2 birr, nog geen 9 cent, tot twee km verder brengen; alleen ‘s avonds is de prijs   tot 10 keer zo hoog. Taxibusjes voor 14 personen zitten vol met 20 mensen en veel lading boven en achterop. Een enkeling probeert met een glimmende motor de aandacht te trekken, maar niemand kijkt ernaar. In Addis reden talloze Lada’s rond, hier nauwelijks, de meeste hadden Nekemte over de weg ook niet kunnen bereiken door de vele kuilen en stenen op de weg; hier alleen 4-wheel cars, weer veel Toyota’s, waar ook niet in ontwikkelingslanden.

Tussen  6 en 7 ’s avonds een wandeling, eerst 1,5 km zand en stenen, met veel kleine huisjes langs de stoffige weg, een voetbalveldje, en veel jeugd, de kleintjes roepen “China” tegen me, buitenlander, en komen een hand geven, de wat ouderen beginnen een praatje in het Engels: dat is na de eigen taal het Oroma uit deze provincie Oromia, de eerste taal die ze leren, pas later komt het Amhaars , de tweede landstaal. Aan de rand van de stad met het eerste asfalt de vele kleine winkeltjes, met verbasterde namen, alles in het Amhaars geschreven met een fonetische equivalent in latijns schrift, bv grooseri, grocery, alleen de hight tec winkeltjes voor computers gebruiken de ict-taal.  Oude vrouwen roepen me aan met Faaranji, een verbastering van foreigner, maar de jongere generatie gebruikt die term hier voor de Chinezen die hier de supervisie hebben in de wegenaanleg, en natuurlijk in het leeghalen van het land aan delfstoffen. Veel mensen hebben het niet zo op deze Chinezen, die op eigen compounds wonen en alles zelf regelen. Veel oudere mensen maken een klein buiginkje om te groeten. Handen worden geschud, rechts waarbij je de linker hand je rechter elleboog ondersteunt als teken van beleefdheid. Als je elkaar goed kent dan geef je een rechter hand, en dan vervolgens de hand nog vast met de rechter schouder tegen elkaar; als het nog intiemer gaat dan ook nog linker schouder en weer rechter schouder, en het ultimum is wang tegen wang daarbij. Jongens en meisjes, ook oudere, lopen vaak hand in hand, als teken van vriendschap. Homosexualiteit is hier nadrukkelijk not done en strafbaar. Ook geen discussie over aangaan !

Dinsdag en woensdag heb ik 4 klinieken bezocht, allen met gedreven mensen, die graag willen dat een of twee keer per week de Rotary Doctors komen, ze willen bedside teaching, instructie en moeilijke gevallen bespreken, mn chronische patiënten  hebben ze graag in te brengen voor advies. Eén van de klinieken zag er prachtig uit, geheel betaald door een rijke Italiaan die uit droefenis om zijn verongelukte dochter dit als aandenken heeft neergezet. Heel compleet met een OK waar een oogarts om de twee manden oa cataract operaties doet met kunstlensimplantaat, voor de vriendenprijs van 500 Birr, € 23, natuurlijk ook gesponsord. Een van de nurses is opgeleid als assistent, meet brillen aan, oogdrukmeting, doet kleine operaties als verwijderen van trichuren ( wormpje onder het bindvlies) en zet de kandidaten voor de staaroperatie in de rij. Er is ook een jonge verloskundige en op de verloskamer is er zowaar zuurstof en een vacuumextractor. maar ze willen graag nog wat extra scholing een gynaecoloog zou welkom zijn !

Al met al lijkt de vraag van de klinieken tezamen een uitzending waard, nu de logistiek als een huis, auto, werkvergunningen en personeel nog. En natuurlijk een doortimmerde overeenkomst  met het vicariaat waar de klinieken onder vallen, en de financiering. Werk genoeg. Sterkte met de kou periode die komen gaat !

eerste dagen aan het werk

Naar Addis.

Bij het inchecken bleek niet bekend dat de microscoop als handbagage mee gaat, maar na de brief van het reisbureau is het toch akkoord. Bij de gate moet de microscoop helemaal uitgepakt en gecheckt worden. In het vliegtuig is er na lang zoeken achterin een hokje waar de kist inpast.             In het vliegtuig zitten ook Henk van Stokkom, die dit Ethiopië project aan Rotary Doctors heeft gekoppeld, en zijn vriend Jos Dreesens. Ook zijn er veel Ethiopiërs die destijds onder het communistische regime zijn gevlucht mn naar Canada. Vandaag is het Epiphanie, onze Driekoningen, de doopdag van Christus, de belangrijkste kerkelijke dag voor de orthodoxe kerk in Ethiopië. Sommigen zijn voor het eerst in 20 jaar terug om familie te bezoeken, veel emoties. Over Egypte en Soedan, eindeloze zandvlakten met een paar rotspuntjes, dan een tussenlanding in Khartoem, waar  een deel van de passagiers uitstapt, en wordt bijgetankt. Ruim voor het schema zijn we aan in Addis, maar dan begint een probleem bij de douane; ondanks de mooie aanbevelingsbrief van de Wollega University van Nekemte, moet ik toch invoerrechten betalen, maar hoeveel. In de discussie over de waarde, vraagt de ambtenaar wat hij zou moeten betalen voor het ding, want bij de site van Carl Zeiss kan hij de waarde niet vinden. Ik zeg brutaal € 250, waarna de tax op 2980 Birr, € 130 wordt bepaald en betaald. Een uur later sta ik dan buiten en wordt opgewacht door Sr Stella, de overste van de katholieke congregatie van Helpers of Mary; een orde gesticht door een Duitse in India, de zusters zijn bijna allemaal uit India, en op de hun traditionele wijze worden we verwelkomd met bloemen !   In het zusterhuis zijn gastenkamers voor degenen die in Nekemte gaan werken, voor het bisdom daar of bij een van de clinics van de Helpers of Mary. Ze hebben eten voor ons klaargemaakt een we krijgen er een biertje bij ! ’s nachts eerst wakker gehouden door blaffende honden, dan begint zondagochtend om half zes het gebed en gezang van de orthodoxe kerken, met luidsprekers, net zoals bij de moskeeën op Lamu. Dus een korte nacht; ik zal ook om zeven uur worden opgehaald voor de lange rit naar Nekemte, het ontbijt zou klaar staan. Maar geen van beiden; de zusters voelden al aankomen dat de chauffeur toch te laat komt en dat een vroeg ontbijt dus niet zinnig is. Eerst nog even gepind met mijn Master creditcard,andere bankcards lukken niet, bijna alles is hier Visa. Zacharias opgepikt, hij had 3 weken vakantie, zijn gezin woont in Addis, en hij is de health coördinator waar ik de komende weken veel me te maken heb. Na 120 km redelijk goed geasfalteerde weg een korte stop, waarna de ellende begint, de volgende 200 km zijn “under contruction”,  het moet een brede weg worden, maar loopt langs bergflanken met veel stroompjes dus er moeten eindeloos veel bruggen of waterdoorlaten gebouwd worden, op zeer afgelegen plekken met aanvoerproblemen. Na 6 uur hobbelen en erg veel stof kom ik bruin uit de auto, ondanks dat de ramen bij elke tegenligger met grote stofwolken dicht gingen.  Mijn kamertje in Nekemte op het terrein van het vicariaat is een grote cel, met alleen koude douche en WC die het niet doet. Toch was de ijskoude douche wel lekker, en kwam er na 2 wasbeurten weer een blanke tevoorschijn. Om 6 uur een eerste kennismaking met Abba Girma, de vicaris die alle touwtjes in handen heeft , en met de bisschop Mgr Theo van Ruijven, 82 jr. In grote lijnen het programma besproken, morgen zal ik met Abba Girma en Zacharias, de health coördinator alles afstemmen. Om half acht is het eten, ik schuif bij de heren aan, intussen staat wel Cote D’Ivoire – Soedan aan op de TV, waar Abba Girma naar zit te kijken.  ’s-Nachts weer hondengeblaf..

Maandagochtend om half negen is de afspraak met Abba Girma en Zacharias, waar ook Marc Zuiderveen bij aanschuift. Marc is accountant, maar wilde wat meer doen voor de wereld en is een jaar uitgezonden door VSO naar dit bisdom om de ingewikkelde financiën op de rij te zetten. Enerzijds de kerkelijke activiteiten anderzijds de goede daden: scholen, health clinics, een afdeling revalidatie en arbeidstherapie en enkele speciale programma’s voor krop, struma, tgv jodiumtekort, ook  bij jonge kinderen,  en elefantiasis, die hier veel voorkomt, niet tgv een filaria infectie maar door dichtslibbende lymfevaten door aantasting van een bepaald soort fijnstof, oa met aluminium. Door de zwelling en oedeem ontstaan ook slecht genezende wonden. De benen worden gezwachteld, er worden orthopedische schoenen gemaakt en de wonden worden verzorgd, en wekelijks komen de mensen terug; de overheid doet er niets aan terwijl het heel invaliderend is.  Zacharias zal een schema maken op de klinieken te bezoeken.

Vandaag wordt dat alleen Konchi, de grootste vestiging van de Helpers of Mary bij Nekemte. Helaas laat de auto het na een kwartier afweten en anderhalf uur later ben ik toch op mijn bestemming.  Konchi heeft een kliniek met 3 verpleegkundigen, een laborant, een apothekersassistent, een huiswerk- en eetlokaal met keuken voor wezen, de orthopaedische schoenmakerij en een grote basisschool. Ik bezoek alle onderdelen, en met name de medische zaken worden goed bekeken. Er is een prima kaartsysteem met bijna 5000 patiënten, een lab waar een redelijk scala aan onderzoek kan worden gedaan, 3 spreekkamertjes en een armzalige verloskamer, waar geen toilet- of doucheruimte bij is, geen weeënkamer, en ook geen kamertje waar het wakende staflid ‘s-nachts kan verblijven. En het instrumentarium is zeer beperkt, echt onvoldoende. De overheid stelt steeds meer eisen aan de kliniek, maar draagt niet bij, en wil de kliniek een health centre worden, dan moet er een health officer komen, een nurse met een bachelor opleiding, maar die is nogal duur. De zusters willen wel, maar de vicaris en de zusters hebben geen geld. Ook de verloskamer moet vernieuwd worden met de genoemde voorzieningen; op het huidige niveau komt de erkenning er niet. Juist door de speciale programma’s zijn er veel patiënten die voor deze kliniek kiezen, daar zouden de zusters toch de kans voor moeten krijgen. De kleine eigen bijdrage van de patiënten kan daar niet substantieel bij helpen.  Artsen van Rotary Doctors kunnen eens per week spreekuur doen, waar moeilijke gevallen kunnen worden verzameld. Een tandarts zou er ook heel nuttig werk kunnen doen, er komt er hier nooit een. Wel komt er één keer per jaar een oogarts voor trachoma en cataract operaties.

woensdag pas internet kunnen regelen. Als je een dongel koopt en op je computer aansluit, wordt er zoveel software geladen, dat alles ook zal worden doorgestuurd naar de grote afluisteraar en beoordelaar. je moet naar het staats-telefoonbedrijf, kopie paspoort inleveren en pasfoto en veel gegevens leveren. Maar verder is het hier tot nu toe een prima land met aardige mensen.

 groet Dick

naar mijn komst wordt uitgezien

tja, ineens toch goede vooruitgang: KLM ticket is geboekt, de zware microscoop mag als handbagage mee ( maar dan ook niets anders als handbagage), de eerste overnachting is bij de zusters, Helpers of Mary in Addis, Sr Stella haalt ons op, ze willen graag dat we komen, zij hebben ook de health posts, scholen en sociale werkplaatsen in Nekemte te verzorgen, en vragen de hulp van Rotary Doctors. Vicaris Abba Girma verzorgt mijn transport naar Nekemte. Abba Girma is benieuwd naar wat de samenwerking kan opleveren, hij is ook min of meer de baas over de zusters daar, en er is overleg gepland met Henk van Stokkom van DoenDenkers ( die de vicaris al steunt), een intermediair bureau tussen donoren en stichtingen op de werkvloer, zoals Rotary Doctors. Verder staat een bezoek gepland met de leiding van de Universiteit van Wollega (= Welega in een ander dialect), voor een project waar het University College Utrecht in deelneemt, Bsc studenten gaan er allerlei zaken uitzoeken:

·         In collaboration with Rotary Doctors Netherlands (RDN), Strumeth Foundation (SF), and Wollega Foundation (WF), a first joined WU – UCU student research project will be carried out in summer 2012 under local WU supervision. The project aims at providing a survey of health care services and needs in the Dembidollo region. This survey will serve two goals. Firstly, to give recommendations to RDN for their planning of providing future health care services in this region. Secondly, to give recommendations to SF and WF on the planning of specific health and prevention educational programs in this region. The project will be carried out by two selected WU students partnered with two UCU students participating in the UCU in Africa Program.

Voor de microscoop heb ik een aanbevelingsbrief gekregen anders moeten er weer teveel invoerrechten betaald worden. Dan is e-mail een makkelijk en snel medium

voorbereiding

Vorig jaar maart was ik in Garissa, Noord-Oost Kenia, voor de inventarisatie van een nieuwe jeep-line (zie www.daktari-dick.blogspot.com), november 2011 zou de laatste logistiek geregeld worden, maar ik kon en mocht niet weg. Na ontvoeringen in het district Lamu en op 13 oktober vanuit het kamp Dadaab, 50 km oostelijk van Garissa ( 2 Spaanse artsen van AzG en waar nog steeds niets van is vernomen) hebben alle Rotary organisaties en andere hulpverleners zich uit Garissa teruggetrokken, en het Min. van Buitenlandse Zaken heeft een negatief reisadvies afgegeven. Vorige week zijn in Garissa nog aanslagen gepleegd, dus het is er bepaald niet veilig, het blijft een no-go area.

RDN kreeg een verzoek in Ethiopië, in de regio Nekemte een tweetal pilots uit te voeren. Nekemte zelf ligt ruim 300 km westelijk van Addis Ababa, een dag rijden, Dembi Dolo nog een dag verder. Eén pilot in Dembi Dolo, waar twee artsen vooral bedside teaching gaan geven, en één in en rond Nekemte zelf , waar bekeken moet worden of een soort jeep-line zoals in Kenia mogelijk is, elke 6 weken een nieuwe arts, die met de aanwezige lokale gezondheids-werkers samen spreekuren gaat doen, bedside teaching geeft om klinische vaardigheden aan te leren, en het gebruik van medicijnen te verbeteren. De inventarisatie van dit project moet worden uitgediept, afspraken met alle belanghebbenden, zoals de Helpers of Mary die nu de gezondheidsposten bemensen.

Het University College Utrecht heeft met de Wollega Universiteit in Nekemte afspraken gemaakt over samenwerking en het uitzenden van Bsc studenten, en die kunnen helpen bij verdere inventarisaties. 
Van prof van Doorn, neuroloog van het Erasmus MC heeft RDN een binoculaire studiemicroscoop gekregen voor onderwijs, zodat er met 2 mensen tegelijk kan worden gekeken naar de beestjes. Die moet mee, en is voor de medische faculteit bedoeld. Kwetsbare maar zware handbagage. 
Zoals  vaker als je naar Afrika gaat, is niet alles geregeld, je moet het een beetje op je af laten komen, ga niets forceren. Via Henk van Stokkom kreeg ik laatst te lezen: (citaat van Hans Burgman, filosoof-theoloog, geb 1928, woont sinds 1977 in Kisumu, west Kenia):
Anticipating, by the way, can be a provocation: it implies that you can predict the activities of somebody, and very powerful agents will not like that or feel humiliated. Fate certainly should never be provoked this way. Does that not explain why people are so loath to anticipate events that have to do with life and death? Certainly in the matter of child-birth they are very wary: they feel that preparing a sleeping place, and clothes, and even choosing a name is asking for trouble.